Γράφει η Αστροφυσικός Δρ. Μαργαρίτα Μεταξά
Μετά από πολύ καιρό φίλοι μου. συγνώμη για την εξαφάνιση αλλά λίγο οι διακοπές…λίγο οι δουλειές..πάλι μαζί!!
Το Σέλας στους διάφορους πλανήτες.
Σέλας είναι το φωτεινό ουράνιο φαινόμενο που συμβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης, αλλά και στις ατμόσφαιρες άλλων πλανητών. Το φαινόμενο αυτό είναι από τα ωραιότερα που προσφέρει η Φύση σε ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων, με αιφνίδιες εμφανίσεις και με γρήγορες σχετικά μεταμορφώσεις.
Η εμφάνιση του Σέλαος, αν και πολύ σπάνια για παραμεσόγειες χώρες, κίνησε το ενδιαφέρον των ανθρώπων από την αρχαιότητα και ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες. Πρώτος επιστημονικά παρατηρητής του φαινομένου φέρεται ο Αριστοτέλης*
Colorful Aurora over Iceland Image Credit & Copyright: Sigurdur William Brynjarsson; Annotation Advice: Sævar Helgi Bragason
Στη Γη, το σέλας δημιουργείται κυρίως από σωματίδια που εκπέμπονται αρχικά από τον Ήλιο με τη μορφή ηλιακού ανέμου. Και όταν αυτό το ρεύμα των ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων πλησιάζει τον πλανήτη μας, αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο, το οποίο λειτουργεί ως γιγαντιαία ασπίδα, που ενώ προστατεύει το περιβάλλον της Γης από τα σωματίδια ηλιακού ανέμου, μπορεί επίσης να παγιδεύσει ένα μικρό οσοστό αυτών.
Τα σωματίδια που παγιδεύονται ακολουθούν τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου προς τους μαγνητικούς πόλους. Εκεί, αλληλεπιδρούν με άτομα οξυγόνου και αζώτου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, δημιουργώντας τις φαντασμαγορικές σκηνοθεσίες του φωτός.
Ωστόσο, τα σέλας δεν είναι μοναδικά στον πλανήτη μας. Αρκεί να υπάρχει μαγνητικό πεδίο και τότε το Σέλας είναι παρόν!!
Βέβαια οι μηχανισμοί σχηματισμού διαφοροποιούνται και απο άλλους παράγοντες. Άλλοι πλανήτες στο Ηλιακό μας Σύστημα που έχουν βρεθεί ότι έχουν παρόμοια σέλας είναι ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας.
Επειδή η ατμόσφαιρα των πλανητών αυτών κυριαρχείται από το υδρογόνο, τα σέλας μπορούν να παρατηρηθούν μόνο σε υπεριώδη μήκη κύματος.
Ένα μοναδικό Σέλας κατέγραψε το τηλεσκόπιο Hubble στην μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, τον Δία.
Επίσης το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble «συνέλαβε» μια σειρά από πραγματικά εντυπωσιακές εικόνες από σέλας που χορεύουν στο βόρειο πόλο του άρχοντα των δακτυλιδιών του Ηλιακού μας συστήματος, τον Κρόνο.
Οι εικόνες παρουσιάζουν μια πλούσια ποικιλία εκπομπών με ιδιαίτερα μεταβλητά τοπικά χαρακτηριστικά.
Η μεταβλητότητα των σέλας του Κρόνου επηρεάζεται περισσότερο από το ίδιο μαγνητικό του πεδίο όσο και από την ταχεία περιστροφή του πλανήτη, που διαρκεί μόνο περίπου 11 ώρες, σε σχέση με το σέλας που δημιουργείται στον Δία.
Οι εικόνες ελήφθησαν πριν και μετά το Κρόνιο θερινό ηλιοστάσιο!
Image Credit: NASA, ESA, Hubble, OPAL Program, J. DePasquale (STScI), L. Lamy (Obs. Paris)
*{που όπως αναφέρει στα Μετεωρολογικά του (Α’,5): «Φαίνεται δέ ποτε συνιστάμενα νύκτωρ αἰθρίας οὔσης πολλὰ φάσματα ἐν τῷ οὐρανῷ…, ἡμέρας μὲν οὖν ὁ ἥλιος κωλύει, νυκτὸς δ’ ἔξω τοῦ φοινικοῦ (δηλαδή του ιώδους), τὰ ἄλλα δι’ ὁμόχροιαν οὐ φαίνεται», που σημαίνει ότι πρέπει να είχε παρατηρήσει έντονα το φαινόμενο του Σέλαος κατά τη διάρκεια αίθριας νύκτας.}
