Ωραίο. Δυνατό. Ουσιαστικό. Όχι εφετζίδικες ιστορίες – Ιστορία. Όμορφη ιδέα, έγινε πράξη. Σαν συνέχεια της ιστορίας. Έτσι ειπωμένη. Οικεία και γλυκά.
Το δημοτικό τραγούδι στα 200 χρόνια της νεοελληνικής ιστορίας του.
Έτσι όπως εμπνεύστηκε και επιμελήθηκε το έργο ο Σταύρος Ξαρχάκος .
Ο συνθέτης και μαέστρος και η Lidl Ελλάς το παρουσιάζουν. Ένα πρόγραμμα δράσεων που προβάλλουν τη σημασία και τη διαχρονικότητα της ελληνικής μουσικής παράδοσης.
Τρεις κύκλοι με 21 τραγούδια ο καθένας- συμβολικά. Τραγούδια που έρχονται στο σήμερα. Μιλάνε σημερινή γλώσσα. Ανήκουν στην εποχή μας.
Είχα ακούσει, μάθαινα ότι κάτι ωραίο ψηνόταν. Έφτασε λοιπόν.
Στον πρώτο κύκλο – με την επιμέλεια του Σταύρου Ξαρχάκου, θα ακούσεις την Δήμητρα Γαλάνη να λέει το Χελιδονάκι και με τον Θωμά Κωνσταντίνου και το Δεν είν’ αυγή να σηκωθώ.
Τον Παύλο Παυλίδη το Σα δε θυμάσαι τα παλιά και να σημειώνει :
Το τραγούδι αυτό το πρωτοάκουσα στα μέσα της δεκαετίας του 90 μετά από μια συναυλία στο χωριό Μυρσίνη στο Λασίθι της Κρήτης. Ήταν μια βραδιά καλοκαιρινή μαγική. Όνειρο θερινής νυκτός. Το γλέντι κρατούσε μέχρι το πρωί και κάπου στην αυγή ένας βιολιστής άρχισε να λέει αυτό το τραγούδι. «Να ζήσεις μόνο μιαν αυγή τόση ζωή σε φτάνει…» Ζήτησα και μου γράψανε τους στίχους σ ένα χαρτάκι. Στην αρχή το θεωρούσα ερωτικό αλλά με τα χρόνια αυτή η τελευταία στροφή έπαιρνε και μια άλλη διάσταση στο μυαλό μου. Μου έμοιαζε αντάρτικο. Για να αισθάνομαι πιο άνετα μια και η προφορά μου στα κρητικά θα τραβούσε την προσοχή μ΄ ένα κωμικό τρόπο εις βάρος του τραγουδιού το είπα χωρίς τις αυθεντικές Κρητικές του ιδιαιτερότητες.
Αλλά και το Φώταξον Ήλεμ τραγουδάει ο Παύλος – «Ποντιακά άκουγα από παιδάκι λόγω της καταγωγής του πατέρα μου. Πάντα υπήρχαν μικρά δισκάκια που έπαιζαν κάτι καταπληκτικές εκτελέσεις κυρίως του Χρύσανθου. Αυτός ο τραγουδιστής ήταν για μένα πάντα ένα μυστήριο. Έμοιαζε αρχαίος και διαστημικός ταυτόχρονα.
Μετά γέμισε το κεφάλι μου με πολλή ξένη μουσική. Ένα βράδυ σ’ ένα αυτοκίνητο σε μια νυκτερινή βόλτα στα Πιέρια ένας φίλος έβαλε αυτό το τραγούδι στο κασετόφωνο. Η εμπειρία ήταν λίγο πιο συγκινητική απ’ ότι θα ήθελα. Τραγουδούσα αυτό το τραγούδι καμία φορά μόνος μου αλλά δε θυμόμουν ακριβώς τη μελωδία οπότε έχω κάνει μια δική μου παραλλαγή». Και το αφιερώνει το τραγούδι στη μνήμη του πατέρα του – και του φίλου του Γιώργου Παναγιωτίδη. Και είναι συγκινητικός.
Και λέει και τη Νερατζούλα που έχει κι αυτή μια ωραία ιστορία για τον Παύλο, που έχει σχέση με τις Ωδές, τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και ένα ταξίδι στο Παρίσι. Και πόσο πολύ, σκέφτεσαι, σε ταξιδεύουν τα τραγούδια και πόσο γερά είναι δεμένα με τις μνήμες μας.
Θα ακούσεις το Νεοκλή Νεοφυτίδη, να τραγουδάει από τα Κλέφτικα, Του Χρόνη.
«Πολλά ντουφσεέκια αντιβογούν, μιλιόνια καρυοφύλια
μήνα σε γάμο πέφτουνε, μήνα πανηγύρι;
Κι ουδέ σε γάμο πέφτουνε, κι ουδέ σε πανηγύρι…» αλλά και την Παραλογή του Κολυμπητή
Ταφ Λάθος και δημοτικό τραγούδι; Ακριβώς.
Ο Θάνατος και ο Ουρανός – και εξηγεί :
«Επηρεασμένο από τα «Μοιρολόγια του Κάτω Κόσμου και του Χάρου» και «Του Όλυμπου και του Κίσαβου». Με έμπνευση τα κείμενα αυτά, παραλλάζω την μυθοπλασία, και με δικούς μου στίχους, συνδέω και παρομοιάζω τον «Όλυμπο και τον Κίσαβο» με τον «Θάνατο και τον Ουρανό». Θέλω να αναδείξω ότι η κύρια αιτία του θανάτου μας, πρώτα πνευματικά και κατ’ επέκταση σωματικά, είναι η παραίτηση. Όταν αφήνεσαι και σταματάς να προσπαθείς».
Αυτό και «Του Χελμού το Χιόνι»- κείμενα που μου θύμισαν ακόμη μια φορά ότι η αγάπη μπορεί να κάνει θαύματα», λέει ο Παναγιώτης. Και το άλλο λέει, το ‘Ο κόσμος αλλάζει» Ν’ αλλάξει θέλουμε κι εμείς.
Η Κατερίνα Πολέμη το «Καλλιώρα να’χουν οι ελιές…που κάνουνε το λάδι – και φέγγουν της αγάπης μου- για να κεντάει το βράδυ».
Και από τα αγαπημένα της δημοτικά, το Μενεξέδες και Ζουμπούλια. Και , μια που δεν θα μπορούσε να μην παντρέψει –λέει- σε κάποιο από αυτά τα τρία δημοτικά τραγούδια και τις δυο χώρες καταγωγής μου – την Ελλάδα και τη Βραζιλία, ζήτησε να πει το ‘Εις τον αφρό της θάλασσας’. .. «Το οποίο τραγουδούσα από παιδί κάθε φορά που έμπαινα στο αυτοκίνητο με τη παιδική μου φίλη την Μία και την οικογένεια της που είναι από την Κεφαλονιά – ο μπαμπάς της ο κ. Νίκος πάντα στο τιμόνι και τις χαμηλές νότες. Ζήτησα μετά την άδεια από έναν παραδοσιακό ρυθμό του βορρά της Βραζιλίας – που παίζεται με φιλαρμονική ορχήστρα στους δρόμους – και προέκυψε αυτό»
Palov και Mishkin λένε «Κάτω στου Βάλτου τα Χωριά»
Αυτό που το έφερνε μαζί του ο Palov, με μνήμες από τον παππού του τον Σπήλιο (Σπήλιος κι αυτός, ο Palov) και το Χαλασιά μου σα έναν βαθύ, όμορφο μπλουζ με τις λαλίστατες κιθάρες του Άγγελου Αγγελίδη. Και την Μικρή Τσελιγκοπούλα επίσης λένε.
Είναι και οι New York Gypsy All-Stars εδώ, Παναγιώτης Ανδρέου και η παρέα όλη- με το «Λαλούδι της Μονομπασιάς», το «Χαριτωμένη Συντροφιά» – «Εμπνεύστηκα από αυτό το όμορφο κλέφτικο παραδοσιακό τραγούδι γιατί πιστεύω ότι ένα μεγάλο μέρος των στίχων του μας εκπροσωπεύει. Για τους απανταχού ξενιτεμένους λοιπόν!» Και φέρνουν και την Κυρά- Δασκάλα, στην συλλογή, που θέλουν, λέει, να την πάνε στα νησιά.
Άκου και δες 200 χρόνια δημοτικό τραγούδι.
