Θρυλικός, ανυπέρβλητος, ταινία-σταθμός, η καλύτερη – για πολλούς – όλων των εποχών, ο Citizen Kane του Orson Welles.
Τα σπρώχνουμε όλα αυτά στην άκρη. Στο κέντρο κρατάμε Mank. Τον σεναριογράφο του Πολίτη Κέιν που πήρε και Όσκαρ για την ταινία και αν πάρει και δεύτερη φορά με την ταινία που μας κάνει δώρο φέτος ο David Fincher (από χτες στο Netflix) ίσως είναι και ένα ιδιότυπο ρεκόρ. Αλλά τα Oscar και τα βραβεία, δεν μας πολυνοιάζουν.
Αντίθετα – μας νοιάζει πολύ – μια ταινία για λατρέψεις το σινεμά, μια ταινία για τους λόγους που κάνει κάποιος ταινίες και τους λόγους που εμείς τις βλέπουμε, τις αγαπάμε – και κάποιες φορές τις λατρεύουμε – μια ταινία λοιπόν τέτοια, το Manκ του Fincher. Αλλά και του Gary Oldman – υπέροχος στον ομώνυμο ρόλο.
Το σενάριο
Το σενάριο (του Mank) για τον σεναριογράφο Herman J.Mankiewicz (Mank) που γράφει το σενάριο του Citizen Kane, είναι του πατέρα του David Fincher, του Jack Fincher. Κρατημένο στο μυαλό του David πολλά χρόνια… σαν μια υπόσχεση στον πατέρα μου, ένας τρόπος να βρεθεί πάλι κοντά του (ο Jack Fincher πέθανε το 2003) – να κάνει την ταινία.
Το Mank (το λέμε από την αρχή και εξηγούμαστε) δεν είναι ο τυπικός Fincher. Απέχει πολύ από το Gone Girl και το Zodiac, από το Seven τόσο όσο μην το ψάχνεις. Δεν θα βρεις γενικά τον Fincher που ξέρεις (ίσως κάπως αν θυμηθείς τον Benjamin Button) αλλά όλο και κάπου θα τον πετυχαίνεις.
Έχει συναίσθημα, έχει εσωτερικές εντάσεις και σκηνές που παίζουν υπόγεια, έχει την προσοχή, την μανία του Fincher για την λεπτομέρεια. Και μια τέλεια αναπαράσταση της εποχής – Αμερική, παλιό Hollywood. Ο πόλεμος στην Ευρώπη, ο Χίτλερ, οι Ναζί στις συζητήσεις στα σαλόνια των πλουσίων, στην ζωή των απλών ανθρώπων, που οι δικοί τους αγνοούνται στον πόλεμο, που τους ζητάνε να κόψουν τους μισθούς τους για να βοηθήσουν την …επιχείρηση.
Το σύστημα
Ο Mank συναναστρέφεται αυτούς τους ανθρώπους, ανήκει – και δεν ανήκει στον κόσμο τους – έξυπνος, οξυδερκής όπως είναι βλέπει διάφανα τα παιχνίδια τους. Το πώς ο μεγιστάνας του Τύπου William R. Hearst έχει το Χόλιγουντ και την εξουσία στα πόδια του.
Και κυρίως πώς με την δύναμή του χειραγωγεί τους Αμερικανούς. Στις εκλογές για τον κυβερνήτη της Καλιφόρνιας, για να επηρεάσει την ψήφο στήνεται ολόκληρη παραγωγή με ηθοποιούς σε ρόλους πολιτών, όλοι ένθερμοι υποστηρικτές του υποψήφιου που το σύστημα στηρίζει.
Η συνείδηση του Mank δεν τον αφήνει αδιάφορο. Παίρνει θέση, απαντάει, σχολιάζει. Επίσης πίνει πολύ, μεθάει, είναι αλκοολικός, αλλά έχει απόλυτη νηφαλιότητα για το τι συμβαίνει γύρω του. Και έρχεται αντιμέτωπος με όλο αυτό το σύμπαν (που ποτέ δεν τον έχει κάνει δικό του), ακόμη και όταν μένει σιωπηλός, για να μην χαλάσει το χατίρι της γυναίκας του και την βραδιά επίσης, καθώς λίγο πριν καθίσουν στο τραπέζι με τους άλλους εκείνη διακριτικά του ζητάει – αν δεν έχει κάτι καλό να πει , καλύτερα να μην πει τίποτε. Ο Gary Oldman δίνει ρέστα!
Όλη αυτή την δυσαρέσκεια και την αντίδρασή του στα όσα παρατηρεί τα διοχετεύει στο σενάριο – στον Πολίτη Κέιν (που βασίζεται στην προσωπικότητα του Hearst) – σενάριο που όλοι παραδέχονται ότι είναι το καλύτερό του και που καλύτερα θα προτιμούσαν να μην είχε γράψει.
Εμείς παρακολουθούμε τον Mank, καθηλωμένο από ένα ατύχημα στο κρεβάτι, να γράφει, να υπαγορεύει και να γράφει, να πίνει και να γράφει. Με deadline από το παιδί-θαύμα, τον Orson και πιεστικές κάθε τόσο επισκέψεις.
Το Mank παίζει το δικό του παιχνίδι με το Citizen Kane, σε φίνο ασπρόμαυρο εποχής στιλ με αλλεπάλληλα flash back.
Ο Μank πηγαινοέρχεται σε συναντήσεις με τα αφεντικά των στούντιο και τους κόλακές τους, με την αλυσίδα των ανθρώπων που δουλεύουν πίσω από τους προβολείς. Αυτούς που θα εξαπατηθούν, θα μείνουν άνεργοι, και θα βρεθούν μπροστά σε ηθικά διλήμματα και στα αδιέξοδα της ζωής τους.
Από τις γνωριμίες του – έρχεται κοντά, όση απόσταση και αν τους χωρίζει με την Marion Davies την ηθοποιό και σύντροφο του Hearst (στον ρόλο πολύ καλή η Amanda Seyfried) με τον Fincher να δίνει χώρο και ένα ακόμη κέντρο βάρους στην ταινία μέσα από την συζήτησή τους, στους κήπους της Έπαυλης Hearst στο San Simeon της Καλιφόρνιας.
Ο Orson Welles σε μια εκρηκτική σκηνή στο τέλος εμπνέει τον Mank για την κορύφωση του Citizen Kane. Και κάπου εκεί είναι η στιγμή που του ζητάει απλά να αναφερθεί, για πρώτη φορά, το όνομά του στα credits.
